ایران در برابر تهدیدات جمهوری باکو چه کارهایی میتواند انجام دهد؟
میبایست توجه داشت که باید در برابر هر تهدیدی پاسخی درخور آن تهدید داده شود و این پاسخها درون یک استراتژی کلی قرار گیرند. ایران از بدو تاسیس جمهوری باکو با حسن نیت تمام با سردمداران این رژیم تعامل داشته است و به نظر میرسد تلاش برای ندیدن بعضی از مسائل یا تعبیر آنها به نحو دلپذیر میان سیاستمداران و متفکرین علاقهمند به جمهوری باکو تا حدی وجود داشته است. هرچند در چند ماه اخیر با افشای استفادهی سرویسهای جاسوسی غرب از خاک آن جمهوری جهت ضربه به منافع ملی ایران مسئله سوی دیگری یافته است و ایران تا حدی در جهت فشار به آن جمهوری گام برداشته است هرچند کماکان میتوان استراتژی حسن نیت و رعایت حسن همجواری را از ایران مشاهده کرده و گامی محکم و عملی در جهت مقابله با تهدیدات از سوی ایران برداشته نشده است.
اما اهرمهای فشار ایران بر جمهوری باکو در صورت لزوم میتواند بر این گزینهها مشتمل باشد. هرچند میبایست دقت شود همهی این گزینهها از یک شدت برخوردار نیست و اجرای برخی به شرایط منطقهای و فرامنطقهای وابسته است و در این گزینهها اهرمهای کلیتر که علیالاصول میتواند علیه هر کشوری به کار گرفته شود (چون احضار و اخراج سفیر) صرف نظر شده است.
الف- مسدود کردن مرز نخجوان، همانطور که میدانیم نخجوان از هر سو توسط ارمنستان محاصره شده است و این ایران است که با دادن اجازهی ترانزیت کالا این حصر را میشکند.
ب- صدور مجدد روادید، ایران بصورت یکطرفه صدور روادید را برای شهروندان این جمهوری لغو کرده است و شهروندان این جمهوری که بیشتر برای زیارت آرامگاه امام هشتم شیعیان به ایران سفر میکنند میتوانند راحتتر به ایران مسافرت کنند هرچند اخبار غیر رسمی و غیر علنی شنیده میشود که عمال وابسته به رژیم باکو نیز از همین طریق وارد ایران میشوند و در برپایی آشوبهای قومی دخالت میکنند.
ج- برقراری روابط استراتژیک با ارمنستان، جمهوری ارمنستان در محاصرهی خشکی است و از دو طرف شرق و غرب محدود به جمهوری باکو و ترکیه است که عملا مرزهایشان بروی این کشور بسته است. در این بین ایران میتواند با توجه به مناقشهی میان ارمنستان و جمهوری باکو به تحکیم روابط با ارمنستان بپردازد و فشار را بر رژیم باکو بیفزاید.
د- شناسایی جمهوری ناگورنو قرهباغ، پس از پایان جنگ قرهباغ در محدودهی قرهباغ کوهستانی شکلی از حکومت خودمختار پا گرفته است که با نام جمهوری ناگورنو قرهباغ شناخته میشود هرچند به صورت دوژوره مورد شناسایی قرار نگرفته است.
ه- حمایت از جداییطلبان تالش و لزگی، در جمهوری باکو دو اقلیت مهم لزگی و تالشی زندگی میکنند که گهگاه تمایلات جداییطلبانه نیز از خود بروز میدهند لازم به ذکر است طبق اعلام یونسکو زبان لزگی از زبانهای آسیبپذیر شناخته شده است.
و- حمایت از شیعیان این کشور به مثابهی اپوزیسیون دولت فعلی، اکثریت ساکنین جمهوری باکو را شیعیان تشکیل میدهند که قسمتی از آنها مخالفین حکومت سکولار فعلی جمهوری باکو هستند.
ز- بازنگری در عهدنامهی ترکمانچای، همانطور که همه میدانیم اراضی شمالی ارس با یک قراداد تحمیلی یعنی قراداد ترکمانچای از ایران جدا شده است.